ჭდე: ისტორია

თბილისში ყაზბეგის გამზირსა და უნივერსიტეტის ქუჩას შორი ერთი პატარა გოგოს სახელობის პატარა ქუჩა მდებარეობს. ირინე სხირტლაძის ქუჩის არსებობა არც იმ მიდამოებში გავლისას და არც თბილისის ცნობარიდან შემიტყვია. არადა ქუჩა სამშობლოს უნახავად დაღუპული გოგონას სახელს გასული საუკუნის 90-იანი წლებიდან ატარებს. თავად ირინეს შესახებ კი საქართველომ, 70-იანი წლებიდან ცნობილი პოეტის და საზოგადო მოღვაწის, ჯანსუღ ჩარკვიანის ლექსიდან შეიტყო და მაინც მის ქუჩამდე მამის ნაკვალევმა მიმიყვანა. ირინე სხირტლაძის მამა, არკადი სხირტლაძე ”სამშობლოსათვის მებრძოლ სამშობლოდაკარგულ” იმ იუნკერთაგან ერთ-ერთია, რომელიც ეროვნული ბიბლიოთეკის გამოფენამ შეახსენა საზოგადოებას. საბჭოთა ოკუპანტებს განერიდა და საქართველოს დარად რუსეთის ოკუპაციის წინააღმდეგ საუკუნეების განმავლობაში…

“სამშობლო დაკარგული” არზაყან ემუხვარის სახელი ვაშლიჯვრის დასახლების ერთ-ერთ ქუჩას 2015 წელს მიენიჭა. ერთიანი, დამოუკიდებელი საქართველოსთვის მებრძოლი, დაბადებიდან 135 წლის შემდეგ, ასეთი ფორმით დაიბრუნა სამშობლომ. დიახ, სამშობლომ „გავვერთიანდეთ არა ჩრდილოეთ კავკასიასთან, არამედ საქართველოსთან“- იყო მისი მოწოდებაც და მიზანიც. ის ჯერ კიდევ 1905-1906 წლების რევოლუციის შემდეგ შექმნილი „სოხუმის რესპუბლიკის“ ხელმძღვანელი გახდა,(რისთვისაც დაპატიმრებულიც იყო) 1917 წელს სოხუმის ოლქში კავკასიის საგანგებო კომიტეტის ერთ-ერთი რწმუნებული, დემოკრატიული აფხაზეთის ეროვნული საბჭოს და შემდეგ მთავრობის თავმჯდომარე. საარქივო მასალის სიმწირის მიუხედავად, არზაყან ემუხვარის შთამომავალმა და ჭირისუფალმა, ნატო მარშანიამ მაინც შეძლო გაუღებელი კარის გახსნა და მის ნაკვალევზე მისხალ-მისხალ ამოკრიბა ამბები.  თუმცაღა, არზაყან…

თბილისში, ​ილია ჭავჭავაძის გამზირსა და ჭაბუა ამირეჯიბის გზატკეცილს შორის ზურაბ ავალიშვილის ქუჩა მდებარეობს. უბრალოდ დიდებული კი არა ლოგიკურად აწყობილი საზოგადოებაა – ილია ჭავჭავაძე, ზურაბ ავალიშვილი, ჭაბუა ამირეჯიბი. „და თუ ჩვენ გვსურს რომ ვაღიაროთ ამ ადამიანების მნიშვნელობა, ეს ყველა დონეს და შრეს უნდა შეეხოს, მათ შორის სიმბოლურსაც. მათი სახელები იოლად დაუმშვენებენ გვერდს სხვა დანარჩენი მნიშვნელოვანი ქართველების სახელებს, რომელთა სახელობის ქუჩებიც გვაქვს“ – ეს გულის გულიდან ამოთქმული, ეროვნული ბიბლიოთეკის გენერალურ დირექტორს გიორგის კეკელიძეს ეკუთვნის ადრესატები კი „სამშობლოსთვის მებრძოლი, სამშობლოდაკარგულები“ არიან. – ასე ერქვა გამოფენას, რომელიც ეროვნულ ბიბლიოთეკაში 22 მაისს გაიხსნა და რომლის იდეის ავტორიც…

საბურთალოდან და საბურთალოსკენ მოძრავი საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მარშუტის აღნიშვნებში ”26 მაისის” მოედანს იშვიათად ნახავთ, თუმცა ორივე მიმართულების ტრანსპორტის გაჩერებაც და ერთი უფერული “ბანერიც” სწორედ ამ მოედანზეა. მართალია, მოედანი ხმამაღალი ნათქვამია, უფრო ავტოსადგომს წააგავს და მაინც, თბილისის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი გზამკვეთი და ყველაზე მნიშვნელოვანი სახელწოდებით – “26 მაისის მოედანი”. 26 მაისი არც ერთი დღის დღესასწაულია და არც მხოლოდ საიუბილეო წლებში გასახსენებელი – ეს მრავალი თაობის ნაოცნებარ – ნაღვაწი, ამ დღისთვის მსხვერპლად მიტანილი სიცოცხლე, საპატიმროებში გატარებული წლები და ეკლიანი გზებია; ეს ყოველივე ეროვნული ბიბლიოთეკის ახლად გახსნილ მუზეუმში იყრის თავს. ”იყრის”, რადგან ეს მუდმივი პროცესია…

28 წლის წინ, ზაფხულის პირველი დღეს თბილისში, საზარელი ტრაგედია დატრიალდა. 1990 წლის პირველ ივნისს, მთაწმინდის საბაგიროზე მომხდარ უბედურ შემთხვევას 19 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა, 42 –  დაშავდა. მგზავრების ნაწილი ახალციხის №5 საშუალო სკოლის მოსწავლეები იყვნენ, რომლებიც მთაწმინდის პარკის დასათვალიერებლად ექსკურსიაზე ჩამოვიდნენ „ბავშვთა დღის“ აღნიშნავად. მცირე ნაწილი ჯარისკაცები, დანარჩენი კი უბრალო მოქალაქეები. ავარიის დღეს ქვემოთ მომავალ კაბინაში 46 ადამიანი იმყოფებოდა ხოლო ზემოთ მიმავალში 47. ​როგორც მედიაცენტრ “მთავარს” არასამთავრობო ორგანიზაცია “ურბანული ლაბორატორიის” წევრი ირაკლი ჟოჟუაშვილი განუმარტავს,​ ​უბედური შემთხვევა ორი კაბინის მონაწილეობით მოხდა, რომლებიც რუსთაველის გამზირისა და მთაწმინდის დამაკავშირებელ საბაგიროზე მოძრაობდნენ. წითელი კაბინა ნომერი 2 მთაწმინდის პარკისკენ…

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის 100 წლის იუბილეს აღსანიშნავად, თბილისში მდებარე ისტორიულ შენობებზე ხელნაკეთი კერამიკული აბრები განთავსდა. ქართული თიხისგან დამზადებულ ხელნაკეთ კერამიკულ აბრებზე დატანილი ინფორმაცია კონკრეტული შენობის ისტორიის ყველაზე მნიშვნელოვან მომენტებს ასახავს და ის ხანგრძლივი სამეცნიერო, საარქივო თუ სხვა კვლევების შედეგად, შესაბამისი დარგის სპეციალისტებთან კონსულტაციის შედეგად შეიქმნა. აბრები უკვე განთავსდა ინგოროყვას N1 და N8-ში, 9 აპრილის ქუჩის N3/5-სა და ალექსანდრე პუშკინის N3 -ში არსებულ ისტორიულ შენობებზე უკვე განთავსდა. როგორც “მთავარს” თბილისის მერიაში განუცხადეს, საინფორმაციო აბრები ძველ თბილისში იმ სახლებზე განთავსდა, რომლებიც საკუთარი ისტორიით საქართველოს პირველ რესპუბლიკასთან არიან დაკავშირებულნი. ეს ის ისტორიული შენობებია, სადაც…